Zadaniem filtrów mechanicznych (siateczkowych, sznurkowych lub piankowych) jest zatrzymywanie drobinek organicznych, które często znajdują się wodzie. Może to być piasek lub muł, zanieczyszczenia humusowe, a nawet rdza, która odrywa się z rur transportujących wodę.
Substancje te wpływają na mętność wody, jej smak i zapach. Szybko osadzają się także w zegarach pomiarowych i niszczą instalację CO w domach jednorodzinnych osadzając się w pompkach cyrkulacyjnych, zasobnikach wody czy przewodach poziomych (np. ogrzewanie podłogowe). Filtry mechaniczne zasadniczo nie zmieniają właściwości wody. Najczęściej służą do jej wstępnego oczyszczania w celu zabezpieczenia przed uszkodzeniem innych urządzeń do uzdatniania wody (np. zmiękczacza), wrażliwego sprzętu AGD (np. ekspresu do kawy czy pieca CO) i instalacji cieplnych. Są to też najtańsze filtry. Najczęściej montuje się je na wejściu wody do domu lub bezpośrednio przed urządzeniem, które ma być chronione.
Filtry węglowe są w stanie przeciwdziałać praktycznie wszystkim zanieczyszczeniom wody. Zatrzymują metale ciężkie, szkodliwe substancje chemiczne (np. pestycydy), żelazo, a także rakotwórczy chlor i jego pochodne. Oczyszczona w ten sposób woda pozbawiona jest niekorzystnego smaku i zapachu. Skuteczność filtrów węglowych w uzdatnianiu wody opiera się o działanie węgla aktywnego (w bloku filtra znajdują się miliony aktywnych cząstek węgla), który dosłownie pochłania zanieczyszczenia. W związku z tym centralne (narurowe) filtry węglowe wymagają wymiany wkładu filtrującego średnio raz na kwartał. W przypadku kolumn węglowych, które są zautomatyzowaną i bardziej wydajną formą filtra z węglem aktywnym, wymiana złoża nie jest konieczna zbyt często, ponieważ oczyszcza się ono w procesie regeneracji. Dzięki temu jest to bardzo praktyczne i ekonomiczne rozwiązanie.
